Hatib Bağdadi'ye göre
HADİS ÖĞRENİMİ

Sayfa 2
Hocaya saygı
Hadis öğrencisi, muhaddise (hadis alimine) bir şey söyleyeceği zaman, "ey alim, ey hafız" gibi sözlerle onu ilme nisbet etmek suretiyle tazim etmelidir (saygı göstermelidir).

Ayağa kalkmak
Peygamber (sav) sevgi sebebiyle ayağa kalkılmasına bir şey demezdi.

Muhaddisin binitini tutmak
eş-Şa'bi demiştir ki: "Abdullah İbni Abbas (ranhüma), Zeyd b Sabit'in (ra) binitini tuttu. Binmesine yardımcı olmak istedi. Zeyd;
"- Rasulullah'ın (as) amcasının oğlu olduğun halde benim hayvanımı mı tutuyorsun?" dedi. İbn-i Abbas (ranhüma) da;
"Biz ulemaya böyle saygı gösteririz" cevabını verdi.

Muhaddisin elini öpmek
Abdullah b. Ömer (ranhüma): "Rasulullah'ın (as) görevlendirdiği seriyyelerden birinde bulundum. Kendisine geldik ve elini öptük" dedi.

Muhaddisin kıymetini bilmek
Şu'be b. el-Haccac demiştir ki: "Ben bir kişiden bir hadis öğrendiğim zaman, yaşadığım sürece onun kölesi olurdum. Her ne zaman onunla karşılaşsam, halini hatrını (ve yapabileceğim bir hizmetin olup olmadığını) sorardım.

Hadis meclislerine saygı
Ebu Said el-Hudri (ra) demiştir ki: "Biz mescidde otururken Rasulullah (as) gelip yanımıza oturdu. Sanki başımızın üzerinde kuşlar varmış gibi hareketsiz bekler ve hiçbirimiz asla konuşmazdık".

Ders dinleme edebi
ed-Dahhak b. Müzahim: "ilim öğrenmenin birinci gereği susmak; ikincisi dinlemek; üçüncüsü amel etmek; dördüncüsü de neşretmek (yaymak) ve öğretmektir" der.

Soru sorma usulü
Bişr el-Haris anlatıyor: Abdullah İbnu'l-Mübarek yolda yürürken bir adam gelip bir hadis sordu. İbnu'l-Mübarek:
- "Senin bu yaptığın ilme saygı göstermek değildir" dedi. Bişr diyor ki, "bu cevabı gerçekten çok beğendim ve yerinde buldum.

Sorulacak hadisin belirlenmesi
Meymun b. Mihran, "insanlara karşı sevgi beslemek aklın yarısı, isabetli soru sormak ise ilmin yarısıdır" demiştir.

Hocayı bıktırmamak
Hoca, öğrencinin sorusuna cevap verip istediği hadisi rivayet ettiği zaman, öğrencinin teşekkür etmesi ve hocayı daha fazlası için sıkıştırmaması gerekir.

Hocaya kızılmaz

Soru için hazırlık
Eğer öğrenci hocaya sormak istediği hadisleri bilmeyen bir kimse ise orada bulunan bilgi sahibi kişilerden yararlanır, onların kendisi adına sormalarını sağlar.

Nasıl ezberlenir?
"Doğrusu bunda, kalbi olana veya hazır bulunup kulak verene ders vardır" mealindeki Kaf suresinin 37. ayeti hakkında el-Hasan (el-Basri) şu yorumu yapmıştır:
Dinleyenin kalbi (kafası, gönlü, dikkati) kendisiyle beraber ise söyleneni anlar. Yok eğer kafası başka yerde ise, ne söylendiğini asla anlayamaz.
İbn Şihab ez-Zühri, "İlmi toptan öğrenmek isteyen hiçbir şey öğrenemez. ilim, bir-iki hadis bir-iki hadis öğrenerek elde edilir (ilimde toptancılık olmaz)" der.

Hocanın rivayetini tekrarlaması
Nebi (as) bir söz söylediği zaman (en fazla) üç kez tekrar ederdi.

Ezberlenen hadisin hocaya arzı
Bir hocadan hadis ezberlemiş olanın onu tashih etmesi ve şayet varsa, eskiden ezberlediklerindeki hatayı düzeltmesi için hocaya arzetmesi uygun olur.

Hadislerin müzakeresi
Enes b. Malik (ra) demiştir ki: "Biz Nebi'nin (as) huzurunda bulunur, ondan hadis dinlerdik. Oradan ayrıldıktan sonra iyice belleyelim diye duyduklarımızı kendi aramızda müzakere ve tekrar ederdik."
Öğrenci müzakere edecek kişi bulamazsa, kendi kendine içinden tekrar etmelidir.

Kitabı emanet vermek
Veki' b. el-Cerrah "hadis öğrenmenin ilk bereketi (okumak ve istinsah üzere) emanet kitap vermektir" demiştir.

Emanet alınan kitapların geciktirilmesi mekruhtur

Emanetçinin teşekkürü
Nebi (as): "İnsanların Allah'a (cc) en çok şükredeni insanlara en çok teşekkür edenlerdir" buyurmuştur.


[ Sayfa 1 | Sayfa 2 | Sayfa 3 ]